In het Midden-Oosten woedt een oorlog. Een oorlog tussen Israël en Hamas, Hezbollah en andere terroristische organisaties. Met op de achtergrond de grote financier van al deze ellende: Iran. Ik blijf het maar een oorlog noemen, maar feitelijk is het een ‘War on terror’, een oorlog tegen terreur. Wij in het rijke, luie westen hebben een beperkt beeld van terreur. Ik herinner me nog goed de afschuw en alle ophef toen de redactie van Charlie Hebdo in Frankrijk het slachtoffer werd van moslimterreur. Wat was iedereen verontwaardigd! En terecht. Maar als ik dan naar Israël kijk, daar zijn dat soort aanslagen aan de orde van de dag. Al vele decennia ondergaat het land krankzinnige moordpartijen; onschuldige burgers worden doodgestoken, bussen worden opgeblazen, ballonnetjes met vuur worden vanuit Gaza richting Israël opgelaten om stukken land in brand te zetten. Moord als luguber verdienmodel. En de wereld zwijgt. Geen verontwaardiging, geen ophef. Zelfs geen klein berichtje in de krant op pagina 16. De media negeren alles. Iedereen in het westen wentelt zich in het warme bad van vermoorde onschuld. Tegelijkertijd dwarrelen talloze leugens door de wereld. Die maar eindeloos en klakkeloos worden herhaald. Terwijl de feiten voor zich spreken. Ik vind het belangrijk om de feiten op een rijtje te zetten, en dat is het uitgangspunt geworden voor een serie artikelen over het Midden-Oosten conflict.
Ik ga alleen wat hoofdlijnen schetsen, die hopelijk de historie toegankelijk maken, zelfs als je geen echt grote lezer bent.
Historisch
Israël is boordevol historische locaties. Het land is door de eeuwen heen overheerst daar allerlei volkeren. Als je zo’n vijfduizend jaar teruggaat in de tijd tref je er de Kanaänieten aan. Deze periode duurde zo’n 2.000 jaar en wordt wel het Bronzen Tijdperk genoemd, omdat mensen brons gingen gebruiken voor gereedschap en wapens. Brons is een stuk sterker dan koper. Een veel belangrijker en krachtiger hulpmiddel dat ze begonnen te gebruiken was echter schrijven. In feite markeerde de komst van schrijfsystemen de grens tussen prehistorie en geschiedenis.
De Kanaänieten waren niet één natie, maar verschillende volkeren – waaronder Joden – die in stadstaten woonden en belasting betaalden aan Egypte. Toen de Egyptische koningen thuis problemen hadden, gingen de Kanaänieten rebelleren. Ongeveer 3000 jaar geleden kwamen de Israëlieten in opstand en namen het land Israël over, veroverden de Kanaänieten en vochten tegen de Filistijnen. De Joodse Bijbel houdt zich vooral bezig met deze tijdsperiode. Dit is ook de tijd dat Joden het idee introduceerden dat er maar één god is. Een ander Joods idee uit die tijd dat de wereld veranderde en dat vandaag de dag zo vanzelfsprekend is dat je er bijna nooit aan denkt, is het idee van zeven dagen per week met één rustdag.
Ik zal niet te diep ingaan op het Bijbelse verhaal over de twaalf Joodse stammen. Feit is dat koning David van Jeruzalem zijn hoofdstad maakte, en dat zijn zoon, koning Salomo daar de eerste tempel bouwde. Na de dood van koning Salomo splitste dat koninkrijk zich in tweeën: Tien stammen van Israël vestigden zich in Galilea, de overige in Judea, het gebied rond Jeruzalem. In 722 voor Christus veroverde het Assyrische rijk het koninkrijk Israël en werden de tien stammen verbannen. Wat gebeurde er hen? Goede vraag. Niemand weet het.
Het is ook tijdens deze periode, de 6e eeuw voor Christus, dat we een ander Joods idee tegenkomen: het idee van de Messias, een man die zal komen en redding zal brengen. Hoe dan ook, 150 jaar later, in 586 voor Christus, viel Babylonië Judea binnen en verwoestte de tempel. De Joden werden verbannen uit het land. Vijftig jaar later veroverde het Perzische rijk het Babylonische rijk. Onder de Perzen konden de Joden terugkeren naar het land Israël. De tweede tempel werd gebouwd, die erg bescheiden was in vergelijking met de eerste.
Het Perzische rijk eindigde toen Alexander de Grote de regio in 332 voor Christus veroverde. Dat was de start van het Hellenistische tijdperk. Het belang van dit tijdperk ligt in het feit dat het land Israël tot dan toe duizenden jaren lang werd geregeerd door Egypte of door volkeren uit Mesopotamië: Babylonië, Assyrië en Perzië. Nu was voor het eerst de invloed van een Europese macht voelbaar in het Midden-Oosten.
Opstand
In 167 voor Christus verbood koning Antiochus de Joodse religieuze praktijk, en de Joden kwamen in de opstand. De opstand eindigde in een Joodse overwinning. Een klein Joods koninkrijk, het Hasmonese koninkrijk, bestond ongeveer 100 jaar, totdat de Romeinen het overnamen. De Romeinse overname was een geleidelijk proces. Eerst werd de Hasmonese dynastie vervangen door koning Herodes. De Joden waren beslist niet gecharmeerd van koning Herodes. De eerste volgelingen van Jezus hadden een hekel aan Herodes. Maar Herodes en zijn familie waren wel de grootste bouwers van Israël. Hij bouwde en renoveerde veel plaatsen, zoals Caesarea en Massada. Ook werd de tweede tempel door hem grootscheeps gerenoveerd.
De familie van Herodes werd vervolgens in macht vervangen door Romeinse militaire gouverneurs. De bekendste daarvan is Pontius Pilatus. De relatie tussen de Romeinen en de Joden verslechterde tot het jaar 66, toen de Joden in opstand kwamen. In het jaar 70 werd de tempel verwoest. En in 74 eindigde de opstand toen de Romeinen de rebellen in Massada versloegen.
De Joden bleven in Israël wonen, totdat ze in 132 opnieuw in opstand kwamen, de Bar Kokhba-opstand. De opstand eindigde drie jaar later met de vernietiging van het Joodse leven in Judea. Het centrum van het Joodse leven verplaatste zich naar het noorden, naar Galilea.
In tegenstelling tot eerdere regeringsveranderingen, die door oorlog tot stand waren gebracht, verliep die overgang van het Romeinse naar het Byzantijnse tijdperk soepel. In feite wisten mensen niet dat ze in het Byzantijnse tijdperk leefden, omdat het een nieuwe naam is die pas in de 18e eeuw ontstond. Mensen die in het land Israël woonden, zagen zichzelf als Romeinen. De naam werd gegeven om het begin van de bekeringen van de Romeinen tot het christendom te markeren. De eerste kerken werden in deze tijd gebouwd, waarvan de twee belangrijkste de Heilig Grafkerk en de Geboortekerk zijn.
Het Byzantijnse tijdperk eindigde met de Arabische invasie in 638 na Christus. De regio werd vanaf dat moment bestuurd door volkeren uit Egypte, Mesopotamië en Assyrië. Het was tijdens deze periode dat de eerste moskeeën in het land Israël werden gebouwd, waarvan de bekendste de Al-Aqsa-moskee is.
Om verschillende economische, sociale en religieuze redenen besloten de Europese machten Jeruzalem te veroveren en ondernamen een reeks kruistochten. Dit tijdperk werd gekenmerkt door vele veldslagen tussen de kruisvaarders en de moslims, waarvan de bekendste de slag bij Hattin is, niet ver van het Meer van Galilea, waarin de moslims wonnen. Maar de kruisvaarders kwamen terug en bleven nog honderd jaar. Hoewel de kruisvaarders hun koninkrijk het Koninkrijk van Jeruzalem noemden, was Akko de belangrijkste stad.
De Mammelukken-periode is waarschijnlijk het meest bekend onder de mensen. De Mammelukken waren niet-islamitische slavensoldaten die gedwongen werden zich tot de islam te bekeren. Door de jaren heen gingen ze de macht begrijpen die ze hadden en daarom vermoordden ze hun meesters en begonnen ze hun eigen moslimdynastie, gevestigd in Egypte. Het waren geweldige strijders en zij waren degenen die de kruisvaarders versloegen. Hun grootste angst was dat de kruisvaarders terug zouden komen, dus vernietigden ze alle havensteden: Jaffa, Caesarea, Akko. Maar uiteindelijk kwamen hun opvolgers niet uit de Zee, maar uit het Noorden. Het Ottomaanse Rijk breidde zich zeer snel uit. Suleiman de Eerste bouwde de muren van Jeruzalem die je vandaag de dag ziet, maar daarna ging het rijk langzaam achteruit gedurende de volgende driehonderd jaar.
Napoleon
De oorlogscampagne van Napoleon in 1799 bracht het land Israël weer onder de aandacht van de Europese landen. Verschillende landen wilden wel voet aan de grond krijgen in dit gebied. Maar het was pas aan het einde van de 1e Wereldoorlog dat het Ottomaanse Rijk uiteindelijk instortte. De Volkerenbond – voorloper van de VN – gaf de Britten en de Fransen een mandaat om de mensen die onder de Turkse overheersing hadden geleefd te helpen onafhankelijk te worden. De realiteit is wel dat de Britten midden in de strijd tussen Joden en Arabieren terecht kwamen.
Na de Tweede Wereldoorlog hadden de Britten thuis genoeg problemen en wilden ze niet betrokken raken bij de gevechten in het Midden-Oosten. Dus brachten ze de kwestie terug naar de VN. De VN deed de aanbeveling om een Joodse staat en een Arabische staat te vormen. De Joden accepteerden het plan, maar de Arabieren niet, en begonnen vervolgens een oorlog, die we nu de onafhankelijkheidsoorlog noemen. Op 14 mei 1948, 2000 jaar nadat de Romeinen de Joodse staat hadden geliquideerd, riep David ben Gurion de oprichting van de staat Israël uit.
Als je de kortere versie wilt, is hier de volgorde om te onthouden: Kanaänieten, Israëliërs, Perzen, Grieken, Hasmoneeërs, Romeinen, Byzantijnen, Arabieren, Kruisvaarders, Mammelukken, Ottomanen, Britten en wederom Israëliërs.
Racisme
Na deze droge opsomming nog even iets over het Turkse land dat Israël werd. Joden zijn lang geleden verstrooid geraakt over de aardbol. Maar vrijwel overal kregen zij te maken met racisme. Tegenwoordig struikelt met name het linkse bolwerk op de barricaden over elkaar heen om racisme te bestrijden. Althans dat zeggen ze. Ze geven extreem snel gehoor aan klachten van nieuwe Nederlanders over de behandeling in Nederland. Terwijl we in een land leven waar van inburgering al lang geen sprake meer is en het af en toe lijkt alsof Nederlanders moeten uitburgeren. Alle verworvenheden van onze beschaving worden met voeten getreden.
Wij moeten twee of drie eeuwen terug in de tijd en al die verworvenheden maar laten varen. Ja, het is zielig dat mensen met een niet Nederlandse naam moeilijkheden ervaren bij het solliciteren, om maar wat te noemen. Maar laten we eerlijk zijn: de trieste werkelijkheid is dat racisme geïmpregneerd lijkt in de blauwdruk van de Nederlanders. Mijn voorouders leefden al drie eeuwen in Nederland, en werden bikkelhard buiten de maatschappij gehouden. Dat gierende racisme zorgde ervoor dat in de Tweede Wereldoorlog 51 directe familieleden van mij – inclusief mijn opa – werden buitengesloten, genegeerd, verraden en op beestachtige wijze werden vermoord.
Leven in grote armoede, buitengesloten blijven, allerlei gescheld en wreedheid moeten ondergaan… het maakte dat in de 19e eeuw al Joden naar hun moederland terugkeerden. Dat was lang niet voor iedereen weggelegd. De meeste Joden waren straatarm. Maar enkele Joden met geld kochten land van de Turken.
Het land Israël bestond in die tijd uit onvruchtbare woestijn, met een enkele oase. In die woestijn trokken Arabische nomaden rond. Ze deden niets om het land te veranderen, te verrijken. De Joden wel. Op het gekochte land pasten zij moderne technieken toe om alles vruchtbaar te maken. En zowaar, het landschap veranderde en werd leefbaar. Er kon voedsel worden verbouwd.
Dit nieuws sprak zich natuurlijk rond en de Joodse beweging richting Israël nam in de 19e eeuw toe; tienduizenden Joden keerden terug naar hun land van herkomst. In de 1e Wereldoorlog hadden de Joden sterk te lijden van de Turken, omdat die vonden dat ze in oorlog waren met de Europese immigranten. En toen kwam de 2e Wereldoorlog, in de aanloop daarheen manifesteerden de fascisten zich steeds meer en werd steeds duidelijker wat hun gruwelijke politiek was. De stroom vluchtelingen naar Israël naam weer toe.
De grond was dus niet gestolen zoals wel wordt beweerd, maar voor een deel gewoon gekocht van de Turkse eigenaren. Het slechtst denkbare land. Door noeste arbeid uiteindelijk vruchtbaar gemaakt. Maar dat weerhield de moslims er natuurlijk niet van om de Joden aan te vallen en geregeld vielen er doden.